Morska Aktualizacja Prawna – Listopad 2025
Wzorce kontraktowe NEC, JCT i FIDIC a projekty offshore (morskie farmy wiatrowe / morskie elektrownie wiatrowe)
(Analiza Hill Dickinson LLP: „Understanding NEC, JCT and FIDIC – Key differences in construction contracts” z uwzględnieniem zastosowania w sektorze offshore)
Marek Czernis Kancelaria Radcy Prawnego | www.czernis.pl
1. Wprowadzenie
W artykule „Understanding NEC, JCT and FIDIC: Key differences in construction contracts” opublikowanym przez Hill Dickinson LLP w czerwcu 2025 r., przedstawiono główne różnice pomiędzy trzema standardowymi wzorcami umów budowlanych stosowanych w sektorze budownictwa i inżynierii lądowej.
Choć wzorce te pierwotnie opracowano dla projektów lądowych, obecnie odgrywają coraz większą rolę w sektorze offshore – w szczególności przy realizacji morskich farm wiatrowych (morskich elektrowni wiatrowych).
Projekty te wymagają kontraktów uwzględniających złożoność warunków morskich, integrację z pracą statków instalacyjnych, kablowych i serwisowych, a także ryzyka związane z pogodą, hydrologią oraz logistyką morską.
2. Kluczowe różnice kontraktowe w perspektywie offshore
a) Podejście do zarządzania ryzykiem i modelu współpracy
– NEC promuje aktywne zarządzanie projektem, komunikację i wczesne ostrzeganie („early warning”), co sprzyja współpracy przy złożonych projektach morskich.
– JCT ma tradycyjny charakter – wykonawca odpowiada za zakres prac określony przez zamawiającego; struktura zmian jest mniej elastyczna.
– FIDIC przewiduje jasny podział ról i odpowiedzialności (różne wersje: Red Book, Yellow Book, Silver Book) oraz stosuje się go szeroko w projektach międzynarodowych, w tym przy budowie morskich farm wiatrowych.
Dla inwestycji offshore wybór wzorca ma znaczenie strategiczne – obejmuje bowiem zakres ryzyk związanych z instalacją, pogodą, dostępnością statków i koordynacją podwykonawców.
b) Harmonogramy, zmiany i warunki pogodowe
Projekty morskich farm wiatrowych są szczególnie narażone na przerwy pogodowe, ograniczoną dostępność statków instalacyjnych i długie procesy mobilizacji.
– NEC oferuje mechanizmy zarządzania zmianami i terminami w sposób dynamiczny, co czyni go odpowiednim do warunków offshore.
– JCT i FIDIC wymagają często uzupełnienia o szczegółowe postanowienia dotyczące „weather windows”, opóźnień, demobilizacji oraz kosztów związanych z pogodą.
Hill Dickinson podkreśla, że zrozumienie, w jaki sposób dany wzorzec przewiduje procedury zmian i przedłużeń czasu, ma w projektach offshore kluczowe znaczenie.
c) Ryzyka, odpowiedzialność i interfejsy między kontraktami
W projektach morskich farm wiatrowych często występuje wiele równoległych kontraktów (na fundamenty, kable, turbiny, usługi statków).
– FIDIC (zwłaszcza Silver Book) umożliwia podejście „turnkey” – jedna strona ponosi odpowiedzialność za projekt, instalację i rozruch.
– NEC można dostosować do modelu aliansowego lub partnerskiego.
– JCT, choć stabilny w infrastrukturze lądowej, wymaga znaczących modyfikacji dla zastosowań morskich.
W projektach OWF zalecane jest określenie jednej odpowiedzialnej strony („single point responsibility”), co ułatwia zarządzanie interfejsami i ogranicza ryzyka sporów.
d) Dostosowanie do warunków morskich i operacyjnych
Hill Dickinson zauważa, że w przypadku zastosowania wzorców kontraktowych w projektach offshore konieczne jest ich dostosowanie poprzez:
• wprowadzenie klauzul dotyczących mobilizacji i demobilizacji statków instalacyjnych,
• precyzyjne zapisy o opóźnieniach pogodowych, dostępności portów i warunkach morskich,
• uregulowanie obowiązków wynikających z przepisów środowiskowych i bezpieczeństwa morskiego (m.in. IMCA, G+, HSE UK).
3. Znaczenie dla praktyki kontraktowej w sektorze offshore
Dla inwestorów, wykonawców, operatorów flot i podmiotów EPC (Engineering, Procurement & Construction) uczestniczących w budowie morskich farm wiatrowych:
• Dobór wzorca (NEC, JCT, FIDIC) powinien być świadomy i uwzględniać morską logistykę, wieloetapowe mobilizacje i złożony łańcuch dostaw.
• Klauzule pogodowe i mobilizacyjne są niezbędne dla prawidłowego rozliczenia opóźnień i kosztów statków.
• Zarządzanie zmianami i interfejsami wymaga zintegrowanego podejścia – najlepiej poprzez NEC 4 Alliance lub dostosowany FIDIC Silver Book.
• Dostosowanie standardu: konieczne jest opracowanie klauzul „Z” lub dodatków morskich, obejmujących m.in. mobilizacje, ubezpieczenia projektowe, MWS (Marine Warranty Survey), ESG i dekarbonizację.
4. Wnioski
Hill Dickinson zwraca uwagę, że choć wzorce NEC, JCT i FIDIC wywodzą się z budownictwa lądowego, ich znaczenie w morskich inwestycjach energetycznych stale rośnie.
Dla sektora morskich farm wiatrowych (morskich elektrowni wiatrowych) kluczowe jest:
• prawidłowe dostosowanie wybranego wzorca do środowiska morskiego,
• wprowadzenie mechanizmów elastycznego zarządzania ryzykiem i zakresem,
• zapewnienie spójności między kontraktami instalacyjnymi, kablowymi i statkowymi.
Odpowiedni dobór i modyfikacja wzorca decydują o stabilności projektu, uniknięciu sporów i efektywnym zarządzaniu ryzykiem w dynamicznym środowisku offshore.
Źródła
• Hill Dickinson LLP – “Understanding NEC, JCT and FIDIC: Key differences in construction contracts”, 17 czerwca 2025 r. (hilldickinson.com)
• Global Arbitration Review – “Non-FIDIC Standard Form Construction Contracts”
• Hill Dickinson Insights – analizy prawne 2025.
Marek Czernis
Radca Prawny | Maritime Lawyer
Marek Czernis Kancelaria Radcy Prawnego