Morska Aktualizacja Prawna – Listopad 2025
Nowe Standardowe Warunki Handlowe British International Freight Association (BIFA) – edycja 2025: kluczowe zmiany kontraktowe
*(Raport Kennedys Law LLP – „The new BIFA Standard Trading Terms and Conditions 2025 – key changes”)
Marek Czernis Kancelaria Radcy Prawnego | www.czernis.pl
1. Wprowadzenie
Organizacja British International Freight Association (BIFA) opublikowała nową edycję swoich standardowych warunków handlowych – BIFA Standard Trading Terms and Conditions 2025, która wejdzie w życie z dniem 31 grudnia 2025 r.
W artykule przygotowanym przez Kennedys Law wskazano, że zmiany mają istotny charakter kontraktowy – m.in. w zakresie terminów przedawnienia (time bars), ograniczeń odpowiedzialności (limitation of liability) oraz praw z tytułu zastawu i zatrzymania towarów (lien).
Warunki te stanowią ważny dokument dla spedytorów, firm logistycznych oraz ich klientów w sektorze transportu międzynarodowego – w szczególności w Wielkiej Brytanii, ale także w relacjach międzynarodowych, które korzystają z warunków BIFA jako standardu operacyjnego.
2. Kluczowe zmiany kontraktowe i prawne
a) Klauzula 7 – reprezentacja celna i działania agenta
Nowa edycja rozszerza zakres klauzuli dotyczącej usług agencji celnej – w następstwie wyjścia UK z UE (Brexit) i pojawienia się wzmożonych wymogów celnych, BIFA przewiduje wyraźnie, że członek BIFA może działać nie tylko jako „direct customs representative”, ale również jako „indirect agent”.
Z perspektywy kontraktowej oznacza to, że spedytorzy powinni upewnić się, czy posiadają odpowiednie upoważnienie od klienta oraz, że ich polisy ubezpieczeniowe pokrywają zakres reprezentacji celnej – sama inkorporacja warunków BIFA może być niewystarczająca.
b) Klauzula 8 – prawo zastawu (lien) i sprzedaż towarów
Warunki 2025 roku wprowadzają znaczące zmiany w zakresie prawa zastawu, m.in.:
• Rozszerzenie prawa zastawu na towary znajdujące się poza jurysdykcją brytyjską – jeżeli są w posiadaniu spedytora lub „BIFA member”.
• Skrócenie okresu zawiadomienia klienta o zamiarze sprzedaży towaru z 21 dni do 7 dni.
• W przypadku przechowywania towaru, jeżeli spodziewane koszty przechowania przewyższają przewidywaną wartość sprzedaży – spedytor zyskuje prawo natychmiastowej sprzedaży towarów.
Z punktu widzenia kontraktowego jest to istotne w ocenie ryzyka – spedytorzy powinni przeanalizować swoje zapisy wewnętrzne, terminologię oraz procedury komunikacji z klientem.
c) Klauzula 26 – ograniczenie odpowiedzialności (limitation of liability)
Chociaż podstawowe limity pozostają bez zmian, klauzula 26 została przejrzana:
• Ujednolicenie zapisów, aby wyeliminować praktykę „stackingu” limitów (czyli próby kumulacji różnych limitów z różnych sekcji warunków).
• Wyraźne wyłączenie szkód pośrednich („consequential loss”) oraz przytoczenie przykładów takich szkód w postanowieniu.
Dla klientów i spedytorów oznacza to większą przewidywalność w zakresie odpowiedzialności i zabezpieczeń – w szczególności w relacjach z ubezpieczycielami.
d) Klauzula 27 – terminy przedawnienia (time bar)
Najistotniejsza zmiana dotyczy czasu, od którego zaczyna biec 9-miesięczny termin przedawnienia:
• W poprzednich edycjach rozpoczęcie biegu terminu było liczone od „zdarzenia lub wystąpienia szkody”.
• W edycji 2025 termin rozpoczyna się od dnia dostawy (lub planowanej dostawy, jeżeli towar nie został dostarczony).
• Wprowadzono mechanizm ulgi („relief”) dla klienta, który nie mógł dochować terminu, co może mieć znaczenie przy ocenie zgodności z U.K. Unfair Contract Terms Act 1977.
W praktyce zmiana ta może zmniejszyć zakres dyskusji co do początku biegu terminu oraz ograniczyć ryzyko unieważnienia roszczenia z powodu upływu terminu.
e) Klauzula 28 – jurysdykcja i spory
Przewidziano ujednolicenie warunków dla całego Zjednoczonego Królestwa:
• Jednolite warunki dla Anglii & Walii, Szkocji i Irlandii Północnej – nie więcej wersji regionalnych.
• Podstawowe postanowienie: właściwość sądów angielskich (English courts) przy wyborze klienta-spedytora, choć spedytor nadal ma prawo wybrać inną jurysdykcję lub arbitraż.
Z perspektywy kontraktowej oznacza to konieczność zweryfikowania postanowień umów (licencji, umów agencyjnych) pod kątem jurysdykcji oraz sprawdzenia, czy klient został właściwie poinformowany.
f) Inne zmiany kontraktowe
• Poważne rozszerzenie zapisów dotyczących towarów niebezpiecznych („dangerous goods”) – w edycji 2025 zebrano i uporządkowano dotychczas rozproszone przepisy.
• Nowe obowiązki klienta (Customer) w zakresie przekazywania dokładnych informacji o towarach, dokumentach celnych i ryzykach – nieprawidłowe dane mogą prowadzić do trudniejszej sytuacji odpowiedzialności spedytora.
• Spedytorzy powinni również zwrócić uwagę na inkorporację warunków BIFA do swoich dokumentów operacyjnych: umów, offerów, faktur, stopki mailowej, strony internetowej.
3. Znaczenie dla praktyki i działania kontraktowe
Dla spedytorów, operatorów logistycznych i ich klientów kluczowe implikacje są następujące:
• Aktualizacja dokumentów: Jeżeli w umowach klient-spedytor nadal znajduje się poprzednia edycja (2021 lub wcześniejsza) – konieczny jest jasny plan przejścia na edycję 2025 wraz z określeniem daty wejścia w życie.
• Szkolenie i komunikacja: Należy przeszkolenie personelu oraz powiadomienie klientów o nowej edycji, w tym przekazanie warunków i potwierdzenie akceptacji.
• Polityka ubezpieczeniowa: Spedytorzy powinni skonsultować z brokerem ubezpieczeniowym, czy polisa obejmuje nową edycję warunków i czy ewentualne różnice w odpowiedzialności nie wymagają dodatkowych polis.
• Ocena ryzyka i litigacji: Zmiana terminu przedawnienia, prawa zastawu i ograniczeń odpowiedzialności może wpływać na ryzyko procesowe – zarówno dla spedytora, jak i klienta.
• Projektowanie umów długoterminowych: W przypadku długoterminowych usług logistycznych lub kontraktów ramowych należy uwzględnić możliwość zmiany warunków w trakcie trwania umowy i ewentualnie negocjować, która edycja warunków ma zastosowanie.
4. Źródła
• Kennedys Law – “The new BIFA Standard Trading Terms and Conditions 2025 – key changes”.
• British International Freight Association (BIFA) – „Summary of the Key Changes Made to the BIFA Standard Trading Conditions for 2025”.
• Birketts LLP – „BIFA terms 2025: new rules for the new year”.